Dieta w chorobie nowotworowej piersi ma ogromne znaczenie. Pozytywnie wpływa na jakość życia, wydolność organizmu a także na poprawę rokowania. Do czynników żywieniowych mających największy wpływ na rozwój nowotworu piersi należą: dieta typu zachodniego, nadmierne spożycie tłuszczów nasyconych, wysokie spożycie przetworzonego mięsa, wysokie spożycie żelaza, nadwaga i otyłość, małe spożycie warzyw i owoców oraz produktów zawierających fitoestrogeny.

Kluczowe interwencje żywieniowe

Odbudowa tkanek

W celu regeneracji i odbudowy tkanek niezbędna jest podaż białka, zawierającego wszystkie aminokwasy. Szczególnie ważne są : metionina i cysteina (synteza tkanki łącznej i kolagenu), arginina (pozytywny wpływ na układ odpornościowy, lepsze ukrwienie i gojenie się ran), glutamina (pomaga w prawidłowym stężeniu ornityny i argininy, źródło energii dla komórek szybko dzielących się).
Do prawidłowego przebiegu procesu wytwarzania kolagenu niezbędny jest cynk i witamina C. Ich niedobór opóźnia gojenie się tkanek.

Działanie przeciwzapalne

Składnikami odżywczymi, które wykazują aktywność przeciwzapalną są: witaminy A,E,C; składniki mineralne: selen, cynk, miedź oraz polifenole np. antocyjany, flawonoidy, kwercetyna, kwas chlorogenowy, resweratrol oraz karetonoidy i likopen. Dodatkowo niektóre polifenole np. kwas chlorogenowy, resweratrol wykazują działanie przeciwnowotworowe dzięki ograniczeniu stanu zapalnego i stymulowania apoptozy komórek nowotworowych.
Następnym składnikiem o działaniu przeciwzapalnym są kwasy tłuszczowe z grupy Omega- 3. Oprócz działania przeciwzapalnego pomagają w utrzymaniu prawidłowej masy ciała, zmniejszają stres oksydacyjny, hamują tworzenie się przerzutów i działają przeciwnowotworowo.

Równowaga estrogenowa

Diindolylmethane (DIM) to związek powstający podczas trawienia warzyw krzyżowych. Pomaga zrównoważyć poziom estrogenu w organizmie. W szczególności DIM może stymulować produkcję słabszej, korzystniejszej formy estrogenu. Może również pomóc zmniejszyć skutki silniejszej postaci zwanej 16 alfa-hydroksyestronem, która jest powiązana z przyrostem masy ciała i zwiększonym ryzykiem niektórych nowotworów w tym raka piersi i macicy. Ponadto wykazano, że DIM hamuje enzym zwany aromatazą, który przekształca testostreon w estrogen.

Prawidłowa masa ciała

Zarówna nadwaga i jak i niedowaga wpływają niekorzystnie. Komórki tłuszczowe, czyli adipocyty, posiadają enzym- aromatazę, który wytwarza estrogeny z testosteronu. W przypadku nadwagi czy otyłości, w organizmie jest więcej komórek tłuszczowych, a skoro komórek jest więcej, to łącznie wytworzą więcej estrogenu, niż u osoby, która ma prawidłową masę ciała. Ponadto nadmiar tkanki tłuszczowej w okolicy brzucha prowadzi do rozwoju insulinooporności. https://ewajakubiec.pl/insulinoopornosc/

Stabilizacja gospodarki węglowodanowej

Komórki nowotworowe mają znacznie więcej receptorów insuliny i glukozy niż komórki zdrowe. Wysoki poziom insuliny może przyczyniać się do rozwoju nowotworu i sprzyjać jego przetrwaniu. Insulina ma również wpływ na gospodarkę hormonalną zmniejszając poziom SHBG – globuliny wiążącej hormony płciowe, co powoduje wzrost biodostępności estrogenów, testosteronu i progesteronu. Może to sprzyjać powstawaniu nowotworu piersi.
Wysoki poziom glukozy natomiast związany jest ze słabszym działaniem układu odpornościowego. Zwiększa również powikłania wywołane leczeniem (wymioty, mdłości, podrażnienie przewodu pokarmowego).
Dlatego podstawą jest dieta o niskim indeksie i ładunku glikemicznym wykluczająca wszelkie słodycze, ciasta, gotowe soki owocowe, produkty z oczyszczonych ziaren zbóż np. biały makaron, bułki, aby nie doprowadzać do wysokiego wzrostu poziomu glukozy we krwi oraz dużego wyrzutu insuliny przez trzustkę.

Składniki niezbędne w chorobie nowotworowej piersi

Kluczową rolę pełnią: dieta zapewniająca zapotrzebowanie na wszystkie składniki odżywcze w tym szczególnie: witaminę D3, witaminę C, cynk, kwas foliowy, magnez, kwasy Omega-3.

Warzywa i owoce

Szczególnie korzystny wpływ mają warzywa o dużej zawartości kwasu foliowego, antyoksydantów i związków biologicznych.

redukcja potencjału kancerogennego: czosnek, cebula, winogrona, owoce jagodowe, cytrusy, warzywa kapustne;
hamowanie wzrostu guzów: zielona herbata, kurkuma, warzywa kapustowate, czosnek i cebula, winogrona i owoce jagodowe, cytrusy, pomidory
wpływ na obumieranie guza: kurkuma, warzywa kapustne, czosnek, cebula, winogrona, owoce jagodowe;
ingerencja w proces angiogenezy: zielona herbata, kurkuma.

Witamina D3

Witamina D3 wzmacnia układ odpornościowy. Badania pokazały, że kobiety, które mają wysoki poziom witaminy D3 wykazują o 28 % mniejsze ryzyko zachorowania na raka piersi. Z kolei u kobiet, które chorują na nowotwór piersi rak rośnie szybciej i osiąga bardziej zaawansowane stadium, jeśli niedobór witamy D3 jest duży.

Witamina C

Witamina C wykazuje działanie antyoksydacyjne, zabezpiecza nasze tkanki i narządy przed nadmiarem wolnych rodników. Jedno z badań pokazało, że już 500 mg witaminy C dziennie zmniejsza ryzyko zachorowania na raka piersi o 21 % w porównaniu do kobiet, które jej nie zażywały. Witamina C wpływa na produkcję kolagenu ,a co za tym idzie pozytywnie wpływa na stabilność tkanki łącznej, która jest barierą między zdrową tkanką a guzem.

Kwasy Omega-3

Wielonienasycone kwasy tłuszczowe z grupy Omega-3 (EPA i DHA) są niezbędnym składnikiem diety w chorobie nowotworowej. Wykazano, że kwasy DHA i EPA mogą wpływać na hamowanie wzrostu komórek nowotworowych. Przyczyniają się również to stymulowania procesów apoptozy (śmierci) komórek nowotworowych oraz do redukcji stanu zapalnego, który towarzyszy chorobom onkologicznym. Kwasy Omega-3 wpływają również na zahamowanie procesów biochemicznych polegających na przemianie kwasu arachidonowego, który wykazuje silne działanie prozapalne i podtrzymuje procesy nowotworzenia. Kwas DHA wpływa na zwiększenie przepuszczalności i płynności błon komórkowych komórek nowotworowych. Dzięki temu zwiększa się przepuszczalność tych błon dla wybranych leków wykazujących działanie przeciwnowotworowe.
Więcej o kwasach Omega- 3: https://ewajakubiec.pl/kwasy-omega-3-funkcje-w-profilaktyce-i-terapii/

Cynk

Cynk wpływa znacząco na prawidłowe działanie układu odpornościowego, a tylko sprawne jego działanie umożliwia wyłapanie i zabicie komórek nowotworowych przez m.in. komórki NK i limfocyty Tc. Cynk jest niezbędny do dojrzewania komórek odpornościowych w grasicy i szpiku kostnym oraz do aktywowania procesu autofagii w komórkach raka. Często stosowany w leczeniu raka piersi lek Tamoxifen ma za zadanie wywołać autofagie w komórkach nowotworowych, która nie zajdzie prawidłowo bez właściwego poziomu cynku w organizmie.

Błonnik pokarmowy

Wysokie spożycie błonnika pokarmowego w porównaniu do niskiego u kobiet w remisji redukuje ryzyko śmiertelności ogólnej. Błonnik korzystnie wpływa na mikroflorę jelit, zmniejsza wchłanianie tłuszczów, oraz wchłanianie zwrotne estrogenu.

Składniki wpływające niekorzystnie

Mięso poddane działaniu wysokiej temperatury podczas smażenia i grillowania tradycyjnego. Ze względu na obecność związków mutagennych i kancerogennych tj. policyklicznych węglowodorów aromatycznych oraz nitrozoamin.
Węglowodany proste w postaci słodyczy, ciast, produktów z oczyszczonej mąki, napojów słodzonych. Skutkiem diety bogatej w cukry proste jest stale podniesiony poziom insuliny we krwi, co koreluje z insulinoopornością oraz pobudzaniem wytwarzania IGF-1, czyli insulinopodobnego czynnika wzrostu, które może wpływać na wzrost guza nowotworowego. Efektem hiperinsulinemii jest również ograniczenie białek wiążących hormony płciowe.
Tłuszcze trans zawarte w tłuszczach roślinnych utwardzonych. Najbardziej niebezpieczny dla zdrowia rodzaj kwasów tłuszczowych. Są uznanym czynnikiem powstawania nowotworów złośliwych (zwłaszcza raka piersi, jelita grubego i prostaty) oraz cukrzycy typu 2. Więcej informacji: https://ewajakubiec.pl/maslo-vs-margaryna/
Alkohol-badania wskazują, że alkohol działa kancerogennie i może zwiększać ryzyko rozwoju raka piersi a ponadto u kobiet po przebytej chorobie nowotworowej alkohol zwiększa ryzyko nawrotu nowotworu.

Bibliografia:
1. https://journals.viamedica.pl/hematology_in_clinical_practice/article/view/Hem.2017.0023/45110
2. J. Posłuszna „Integralne podejście do chorób nowotworowych”, 2021.