Dysbioza mikroflory jelit – jakie leki wpływają na jej rozwój?

Nasze bakterie „nie lubia się” z lekami. Większość z nas wie, że antybiotyki niszczą dobre bakterie, natomiast warto wiedzieć, że nie tylko one wpływają negatywnie na nasza mikroflorę jelit. Wiele innych grup leków również zaburza nasz mikrobiom prowadząc do dysbiozy, zwłaszcza jeśli są stosowane długotrwale. Przy przewlekłym stosowaniu leków np. p/cukrzycowych, hormonalnych nie ma możliwości, aby równowaga mikroflory jelit nie została zaburzona powodując różne dolegliwości, najczęściej problemy z trawieniem.

Dysbioza jelit

Dysbioza mikroflory jelitowej jest stanem ilościowego i jakościowego zaburzenia składu ekosystemu bakteryjnego jelit. Dochodzi do zmniejszenia liczby, różnorodności oraz funkcji symbiotycznych szczepów zasiedlających przewód pokarmowy. Konsekwencją zachwiania równowagi między mikroflorą symbiotyczną a patogenną jest pogorszenie samopoczucia lub choroba.

Konsekwencje zdrowotne dysbiozy jelitowej:

• Nadwaga i otyłość
• Dyslipidemia
• Miażdzyca
• Niealkoholowe stłuszczenie wątroby
• Nadciśnienie tętnicze
• Insulinooporność
• Cukrzyca typu II
• Depresja
• Celiakia
• Zespół przewlekłego zmęczenia
• Stwardnienie rozsiane

Zatem jakie leki wpływają negatywnie na mikrobiom jelitowy?

Antybiotyki –  w największym stopniu wpływają negatywnie na naszą mikroflorę jelit. Pamiętajmy, że probiotyki powinniśmy stosować jeszcze przynajmniej przez 2 miesiące po zakończeniu przyjmowania antybiotyków, zwłaszcza jeśli antybiotyk był stosowany dłużej niż 5 dni. Przy długotrwałych kuracjach antybiotykowych czas stosowania probiotyków wydłuża się do 4-6 miesięcy

Inhibitory pompy protonowej (IPP) – mogą ograniczyć różnorodność bakterii jelitowych ponieważ wpływają na ograniczenie kwasowości środowiska w jelitach. Przy długotrwałym stosowaniu zmienia się skład mikroflory, dochodzi do dysbiozy, która może dawać objawy zespołu jelita drażliwego. Jak podają aktualne wyniki badań, SIBO diagnozuje się u 50% pacjentów leczonych IPP, w tym u 25% pacjentów z zespołem jelita drażliwego (IBS, irritable bowel syndrome) oraz u 6% osób zdrowych. Więcej informacji o lekach z grupy IPP https://ewajakubiec.pl/leki-na-refluks-lecza-czy-szkodza/

Niesteroidowe leki p/zapalne (NLPZ) – wykazują działanie przeciwdrobnoustrojowe, ale dodatkowo niszczą śluzówkę układu pokarmowego oraz zmieniają warunki życia pożytecznych bakterii prowadząc do zachwiania homeostazy mikrobioty jelitowej.

Metformina – lek pierwszego rzutu stosowany w zaburzeniach glikemii (cukrzyca typu II, insulinooporność). Często wywołuje dolegliwości ze strony przewodu pokarmowego (wzdęcia, nudności, biegunki), które są spowodowane zmniejszeniem całkowitej ilości bakterii i zmiana składu mikrobiomu jelit.

Doustne preparaty żelaza. Wykazują one działanie drażniące śluzówkę przewodu pokarmowego i powodują dysbiozę. Zaobserwowano spadek dobroczynnych bakterii Lactobacillus i Bifidobacterium.

Antykoncepcja i hormonalna terapia zastępcza – zmniejszają bogactwo mikrobioty jelit i modyfikują liczebność kilku rodzajów bakterii.

Kortykosteroidy – najbardziej oddziaływują negatywnie przyjmowane doustnie i dożylnie. Natomiast podawane wziewne i na skórę również mają niekorzystne działanie. Długotrwale stosowane mogą wywołać dysbiozę, przerost bakterii oraz grzybicę.

Dlatego przy stosowaniu wyżej wymienionych leków warto okresowo stosować odpowiednio dobrane probiotyki, aby nie dopuścić do rozwoju dysbiozy.

Probiotyki to żywe drobnoustroje, które podane w odpowiedniej ilości wywierają korzystny wpływ na zdrowie gospodarza. Wszystkich korzyści wynikających z działania probiotyków nie sposób wymienić. Mają one działanie wielokierunkowe i wszechstronne. Najważniejsze korzyści to: hamowanie wzrostu w przewodzie pokarmowym niektórych organizmów pato­gennych, regulowanie perystaltyki jelit, wytwarzanie składników pokarmo­wych wykorzystywanych przez organizm, zapobieganie wystąpieniu lub łago­dzeniem przebiegu biegunek poantybiotyko­wych, uczestnictwo w syntezie witamin z grupy B oraz witaminy K oraz wiele innych

Jak dobrać odpowiedni probiotyk?

W zależności od potrzeby, dolegliwości stanu klinicznego dobieramy odpowiednie szczepy bakterii. Inne preparaty stosujemy np. przy zaparciach a inne przy biegunkach. Zazwyczaj zaczynamy od preparatu jednoszczepowego a następnie przechodzimy na wieloszczepowy. W przypadku antybiotykoterapii stosujemy równocześnie Sacharomyces boulardii, czyli Enterol oraz Lactobacillus rhamnosus GG ATC 53103 np. Dicoflor.

Czy bakterie zawarte w fermentowanej żywności mogą zastąpić probiotyki?

Bakterie, które zawarte są w preparatach probiotycznych mają potwierdzone i udokumentowane działanie w profilaktyce i leczeniu różnych dysfunkcji organizmu (utrzymanie równowagi mikrobiologicznej jelit po antybiotykoterapii, regulacja funkcjonowania przewodu pokarmowego, wzmacnianie układu odpornościowego oraz zachowanie równowagi psychofizycznej organizmu) natomiast bakterie obecne w mlecznych produktach fermentowanych i kiszonkach są „przypadkowe”, co uniemożliwia przypisanie im konkretnego korzystnego wpływu na nasz organizm. Dlatego nie mogą być one traktowane na równi ze szczepami probiotycznymi, które zawarte są w preparatach farmaceutycznych.

Bibliografia:

1. https://journals.viamedica.pl/forum_zaburzen_metabolicznych/article/view/46998/33796
2. I. Węgielska, J. Suliburska „Wpływ leków na mikroflore jelit”, Forum Zaburzeń Metabolicznych 2016, tom 7, nr 1, 1–7