Diagnostyka insulinooporności cz.1 – wskaźnik HOMA – IR

Insulinooporność to schorzenie, którego istotą jest oporność komórek na działanie insuliny. Insulina to hormon wydzielany przez komórki beta trzustki. Jej główne działanie to zwiększenie wychwytu glukozy
i wprowadzenie jej do komórek mięśni szkieletowych, wątroby i tkanki tłuszczowej. Gdy tkanki przestają być wrażliwe na działanie insuliny organizm próbuje to zrekompensować zwiększoną produkcją hormonu przez trzustkę. Produkcja insuliny powyżej realnego zapotrzebowania organizmu w dłuższej perspektywie prowadzi do niewydolności trzustki. Rozwija się stan przedcukrzycowy a następnie cukrzyca. Insulinooporność dotyka coraz więcej osób. Szacuje się, że w krajach rozwiniętych problem ten dotyczy nawet 50 % populacji dorosłych osób. Oporność na insulinę jest najwcześniejszym etapem rozwoju cukrzycy typu 2. Dlatego jak najszybsze wykrycie jest bardzo ważne w profilaktyce tej choroby.

Jakie są niektóre przyczyny oporności na insulinę?

• Nadmierne wytwarzanie hormonów działających przeciwstawnie do insuliny tj. kortyzolu, glukagonu, androgenów, hormonu wzrostu

• Zaburzenia genetyczne

• Przyjmowanie niektórych leków np. sterydów, antydepresantów, leków przeciwpsychotycznych

• Nadmierna energetyczność diety oraz zbyt duża ilość węglowodanów przez długi okres czasu

• Siedzący tryb życia, brak aktywności fizycznej

• Otyłość, nadwaga

Wskaźnik HOMA – IR

W diagnostyce najmniej inwazyjnym i najbardziej dostępnym badaniem, które możemy wykonać bez skierowania od lekarza jest wskaźnik HOMA-IR. Wskaźnik HOMA – IR to parametr, który pozwala ocenić proporcje między stężeniem glukozy, a wydzielaną przez trzustkę insuliną. Wynik pozwala stwierdzić, w jaki sposób organizm reaguje na wyrzut insuliny i czy wrażliwość komórek na insulinę jest odpowiednia. Oblicza się go na podstawie oznaczenia poziomu glukozy i insuliny (na czczo). Wartość R równa jest iloczynowi stężenia glukozy (mmol/l) na czczo (FPG) i stężenia insuliny (Mu/l) na czczo (FIRI) podzielonemu przez 22,5.
Dostępne są kalkulatory, które obliczają wskaźnik HOMA – IR np. https://cukrzyca.pl/homa-ir/
W diagnostyce insulinooporności wykorzystuje się również test obciążenia glukozą (OGTT), o którym napiszę w następnym artykule.

Jak interpretować wynik HOMA – IR:

W przypadku insuliny jej wartość na czczo powinna wynosić mniej niż 10 mU/ml. Wartość funkcjonalna to 3-8 mU/ml, natomiast w przypadku PCOS wartości optymalne to 5-6 mU/ml. W przypadku wyników glukozy zaś 70-99 mg/dl. Optymalny wynik nie powinien przekraczać 90 mg/dl. Charakterystyczne dla insulinooporności to początkowo podwyższona insulina we krwi, a z czasem – podwyższona insulina i podwyższona glukoza we krwi.

Interpretacja wartości wskaźnika HOMA- IR

Warto wykonać badanie, jeśli:

• W rodzinie występuje/występowała cukrzyca

• Masz podwyższone ciśnienie krwi

• W wykonanych badaniach laboratoryjnych wyszedł Ci podwyższony poziom cukru i/lub trójglicerydów

• Po posiłku nasila Ci się chęć na zjedzenie czegoś słodkiego, a następnie odczuwasz się senność

• Odczuwasz wzmożony apetyt

• Pojawiają się ciemniejsze plamy na skórze na określonych częściach ciała (kark, kolana, pachy, łokcie)

• Twoja masa ciała zwiększyła się (odkładania się tkanki tłuszczowej zwłaszcza w okolicy brzucha)

• Obserwujesz częste stany obniżonego nastroju

• Masz problemy z cerą (zwłaszcza jeśli wypryski są na brodzie i dolnej części policzków)

Co jeśli wartość wskazuje na wczesną IO lub IO?

Najważniejsza jest dieta, sen i umiarkowana aktywność fizyczna. Bez zmiany nawyków żywieniowych i wprowadzenia codziennej aktywności fizycznej niczego nie zdziałamy. Nie ma również cudownej pigułki, która sprawi, że będziemy mogli prowadzić dotychczasowy styl życia a insulinooporność sama zniknie. Prawidłowo zbilansowana dieta i styl życia jest lekiem, którego nie da się zastąpić. W przypadku nadwagi lub otyłości konieczna jest redukcja masy ciała.
Więcej informacji o prawidłowej diecie, śnie i aktywności fizycznej znajdziesz tu : https://ewajakubiec.pl/insulinoopornosc/

Czy insulinooporność można „wyleczyć”?

Tak, ale wymaga to czasu i cierpliwości. Ponieważ na to schorzenie „pracuje” się latami poprzez m.in. spożywanie wysokoprzetworzonej żywności, nadmiar węglowodanów prostych stąd odwrócenie tego nie można osiągnąć w dwa czy trzy miesiące. Zmiana diety musi pozostać z nami już zawsze. Krótkofalowe „zrywy” nie przyniosą efektu. Nie należy narzucać sobie zbyt dużych restrykcji, ponieważ to najczęściej kończy się frustracją, zniechęceń i powrotem do starych nawyków żywieniowych. Zmiany należy wprowadzać stopniowo i nastawić się pozytywnie. Pamiętajmy dieta to nie kara, to szansa na lepsze samopoczucie i życie w zdrowiu bez chorób.